-
1 impleo
īm-pleo, ēvī, ētum, ēre1) наполнять (amphoram ad summum Pl; ōs aquā Sen; volumina (de) istis rebus C; ollam denariorum C)2) осыпать ( aliquem fustibus Pl)3) обливать ( caput oleo CC)4) оглашать (urbem lamentis L; risu plausuque cellulam Pt)5) заливать ( regnum sanguine C)6) преисполнять ( pectus curis L); сплошь покрывать ( oram navibus L)i. aures alicujus L, QC — прожужжать чьи-л. уши или C, T ласкать (услаждать) чей-л. слух7) насыщать (impleri или se i. Bacchi carnisque V; i. se cenā Pt)8) оплодотворять, делать беременной ( aliquam O)i. uterum Just — беременетьi. se — полнеть (tenuis homo se i. debet CC)luna orbem implet O (luna impletur QC) — луна прибывает10) пополнять, комплектовать ( cohortes Lcn); дополнять, восполнятьi. equestres facultates PJ — довести имущество до всаднического ценза11) достигать ( sedecim libras PM)i. animun alicujus T — убеждать, уговаривать кого-л.12) утолять, насладиться (i. se aliqua re C etc.)lacrimis dolorem suum i. T — выплакать свою печаль13) прожить, закончитьfinem vitae i. T, vitae cursum i. PM и i. fata Ap — закончить жизненный путь (умереть)14) замещать, занимать ( locum principem T)i. censorem VP — исполнять должность цензора -
2 impleo
implĕo ( inpl-), ēvi, ētum, 2 (sync. forms:I.implerunt,
Verg. E. 6, 48; id. G. 4, 461; Pers. 1, 99; Ov. M. 11, 666 al.:impleris,
Hor. Epod. 17, 59:implerit,
Ov. M. 6, 111:implerint,
Cic. Agr. 2, 18, 47:implerat,
Ov. M. 9, 280 al.:implessem,
Verg. A. 4, 605:implesset,
Ov. M. 9, 667:inplesse,
Liv. 4, 41; Tib. 3, 3, 1; Tac. H. 2, 78 al.), v. a. [inpleo], to fill up, fill full, to make full, fill (freq. and class.; cf. expleo, compleo).Lit.A.In gen.(α).Aliquid ( aliquem) aliqua re:(β).is vomens frustis esculentis gremium suum et totum tribunal implevit,
Cic. Phil. 2, 25, 63:implevitque mero pateram,
Verg. A. 1, 729:foros flammis,
id. ib. 4, 605:herbarum suco expresso caput impleatur,
i. e. be wet all over with, Cels. 3, 18 med.; so,caput calido oleo,
id. 4, 2, 1 med.:cibis vinoque venas,
Liv. 26, 14, 5: manum pinu flagranti, fills his hand with, i. e. grasps, Verg. A. 9, 72:fusti istorum caput,
Plaut. Aul. 3, 3, 6; cf.in the comic pun: quae (dolia) nisi erunt semper plena, ego te implebo flagris,
id. Cas. 1, 35:tuis oraculis Chrysippus totum volumen implevit,
Cic. Div. 2, 56, 115; cf. in the foll. g:Neptunus ventis implevit vela secundis,
filled, swelled, Verg. A. 7, 23.—Aliquid alicujus rei (in analogy with plenus; cf.(γ).compleo): ollam denariorum implere,
Cic. Fam. 9, 18, 4.—With a simple acc.:B.id mustum coicies in amphoram et implebis ad summum,
Col. 12, 36:alter de ipsa justitia quatuor implevit sane grandes libros,
Cic. Rep. 3, 8; cf. id. Ac. 2, 27, 87.—In partic.1.To fill with food, to satisfy, satiate:2.praeparatā nos implevimus cenā,
Petr. 16:implentur veteris Bacchi pinguisque ferinae,
satisfy, regale themselves, Verg. A. 1, 215; so,vis impleri, mid.,
Juv. 5, 75; cf.:se interdiu,
Cels. 1, 2 fin. —To fill, to make fleshy, fat, stout:3.si aqua inter cutem quem implevit,
Cels. 2, 8 med.:implet corpus modica exercitatio, etc.,
makes fat, id. 1, 3 med.:nascentes implent conchylia lunae,
fill up, fatten, Hor. S. 2, 4, 30:Nomentanae vites se frequenter implent,
Col. 3, 2, 14.—Hence also of women and animals, to make pregnant, impregnate:(Peleus Thetidem) ingenti implet Achille,
Ov. M. 11, 265; 4, 698; 5, 111; 9, 280; so of animals: sues implentur uno coitu, Plin. 8, 51, 77, § 205; 9, 23, 39, § 76; Col. 7, 6, 3. —To fill up, amount to a certain measure:II.mensuraque roboris ulnas Quinque ter implebat,
Ov. M. 8, 748:arboris crassitudo quatuor hominum ulnas complectentium implebat,
Plin. 16, 40, 76, § 202; cf. id. 18, 10, 20, § 92:luna quater junctis implerat cornibus orbem,
Ov. M. 2, 344; 7, 530.Trop.A.Ingen., to fill, make full.(α).Aliquid ( aliquem) aliqua re:(β).impune ut urbem nomine impleris meo,
Hor. Epod. 17, 59:urbem tumultu,
Liv. 24, 26, 12; cf.:voce deos,
Val. Fl. 2, 167:aliquem hortatibus,
id. 4, 81:aliquem spe,
Just. 29, 4 fin.:pectus falsis terroribus,
Hor. Ep. 2, 1, 212:scopulos lacrimosis vocibus,
Verg. A. 11, 274:multitudinem exspectatione vana,
Liv. 36, 29, 3; 41, 5, 2:milites praeda,
satisfy, id. 7, 16, 3; 25, 20, 6:omnia terrore,
id. 9, 24, 8:anxiis curis,
id. 1, 56, 4 et saep.:vacua causarum conviciis,
Quint. 12, 9, 8; 4, 2, 114; Tac. A. 1, 22:rem alioqui levem sententiarum pondere,
Quint. 9, 3, 74; cf. id. 5, 13, 56; Liv. 7, 2, 7:cum sese sociorum, cum regum sanguine implerint,
have filled, covered, Cic. Agr. 2, 18, 47:se caedibus,
Sil. 9, 528:te ager vitibus implet,
enriches, Juv. 9, 56.— Pass.:omnia delubra pacem deum exposcentium virorum turba inplebantur,
were thronged, Liv. 3, 5, 14.—Aliquid ( aliquem) alicujus rei:(γ).celeriter adulescentem suae temeritatis implet,
Liv. 1, 46, 8:omnia erroris mutui,
id. 4, 41, 7:aliquem spei animorumque,
id. 7, 7, 5:aliquem religionis,
id. 5, 28, 4:hostes fugae et formidinis,
id. 10, 14, 20 et saep.—With the simple acc.:(δ).acta magni Herculis implerant terras,
Ov. M. 9, 135; 9, 667; id. F. 1, 93:quod tectum magnus hospes impleveris,
hast filled with thy presence, thy greatness, Plin. Pan. 15, 4; id. Ep. 7, 24 fin.:non semper implet (Demosthenes) aures meas,
does not always satisfy, Cic. Or. 29, 104:odium novercae,
Ov. M. 9, 135: implere ceterorum rudes animos, i. q. to inflame, to poison, Tac. A. 1, 31; cf.:urbs deinde impletur (sc. contagione morbi),
Liv. 4, 30, 8:nondum implevere medullas maturae mala nequitiae,
Juv. 14, 215:vestigia alicujus,
to follow after, imitate, Plin. Ep. 8, 13, 1:ceras pusillas,
i. e. to cover with writing, Juv. 14, 30; cf.:ceras capaces,
id. 1, 63:tabulas,
id. 2, 58:vices,
Claud. VI. Cons. Hon. 432.—With the simple abl.: Minyae clamoribus implent (sc. Jasonem), fill, i. e. spur on, inflame by acclamation, Ov. M. 7, 120.—B.In partic.1.To fill up a portion of time or a number, to make out, complete, finish, end:2.puer, qui nondum impleverat annum,
Ov. M. 9, 338:octavum et nonagesimum annum,
Quint. 3, 1, 14; cf.:me quater undenos sciat implevisse Decembres,
Hor. Ep. 1, 20, 27:vitae cursum,
Plin. 7, 16, 16, § 75:finem vitae sponte an fato,
Tac. A. 2, 42 fin.:impleta ut essent sex milia,
Liv. 33, 14; cf.:cohortes conscripserat ac triginta legionum instar impleverat,
Vell. 2, 20, 4:si numerum, si tres implevero,
Juv. 9, 90.—With the accessory notion of activity, to fulfil, discharge, execute, satisfy, content:3.ne id profiteri videar, quod non possim implere,
Cic. Clu. 18, 51; cf.promissum,
Plin. Ep. 2, 12, 6:munia sua,
Tac. A. 3, 53:incohatas delationes,
Dig. 48, 1, 5:consilium,
Tac. H. 1, 16:vera bona,
id. Agr. 44:fata,
Liv. 1, 7, 11:utinam quam spem ille de me concepit, partes officii,
Plin. Ep. 5, 56, 3; 10, 52, 2 (D):impleverim!
id. ib. 1, 10, 3; Quint. 6, 1, 12:desideria naturae,
Curt. 6, 2, 3:exsequiarum officium,
Just. 23, 2, 8:religionis officium,
Sulp. Sev. Chron. 2, 35, 3:hominis officium, Lact. Op. Dei, 20, 9: officium (opp. suscipere),
id. 6, 6, 15:mandatum,
Gai. Inst. 3, 161:legem,
Vulg. Rom. 13, 8.—Rarely with a personal object:implere censorem,
i. e. to discharge the office of censor, Vell. 2, 95 fin. Ruhnk.—Rhet. t. t., to make emphatic, make prominent:infirma, nisi majore quodam oratoris spiritu implentur,
Quint. 5, 13, 56. -
3 inpleo
implĕo ( inpl-), ēvi, ētum, 2 (sync. forms:I.implerunt,
Verg. E. 6, 48; id. G. 4, 461; Pers. 1, 99; Ov. M. 11, 666 al.:impleris,
Hor. Epod. 17, 59:implerit,
Ov. M. 6, 111:implerint,
Cic. Agr. 2, 18, 47:implerat,
Ov. M. 9, 280 al.:implessem,
Verg. A. 4, 605:implesset,
Ov. M. 9, 667:inplesse,
Liv. 4, 41; Tib. 3, 3, 1; Tac. H. 2, 78 al.), v. a. [inpleo], to fill up, fill full, to make full, fill (freq. and class.; cf. expleo, compleo).Lit.A.In gen.(α).Aliquid ( aliquem) aliqua re:(β).is vomens frustis esculentis gremium suum et totum tribunal implevit,
Cic. Phil. 2, 25, 63:implevitque mero pateram,
Verg. A. 1, 729:foros flammis,
id. ib. 4, 605:herbarum suco expresso caput impleatur,
i. e. be wet all over with, Cels. 3, 18 med.; so,caput calido oleo,
id. 4, 2, 1 med.:cibis vinoque venas,
Liv. 26, 14, 5: manum pinu flagranti, fills his hand with, i. e. grasps, Verg. A. 9, 72:fusti istorum caput,
Plaut. Aul. 3, 3, 6; cf.in the comic pun: quae (dolia) nisi erunt semper plena, ego te implebo flagris,
id. Cas. 1, 35:tuis oraculis Chrysippus totum volumen implevit,
Cic. Div. 2, 56, 115; cf. in the foll. g:Neptunus ventis implevit vela secundis,
filled, swelled, Verg. A. 7, 23.—Aliquid alicujus rei (in analogy with plenus; cf.(γ).compleo): ollam denariorum implere,
Cic. Fam. 9, 18, 4.—With a simple acc.:B.id mustum coicies in amphoram et implebis ad summum,
Col. 12, 36:alter de ipsa justitia quatuor implevit sane grandes libros,
Cic. Rep. 3, 8; cf. id. Ac. 2, 27, 87.—In partic.1.To fill with food, to satisfy, satiate:2.praeparatā nos implevimus cenā,
Petr. 16:implentur veteris Bacchi pinguisque ferinae,
satisfy, regale themselves, Verg. A. 1, 215; so,vis impleri, mid.,
Juv. 5, 75; cf.:se interdiu,
Cels. 1, 2 fin. —To fill, to make fleshy, fat, stout:3.si aqua inter cutem quem implevit,
Cels. 2, 8 med.:implet corpus modica exercitatio, etc.,
makes fat, id. 1, 3 med.:nascentes implent conchylia lunae,
fill up, fatten, Hor. S. 2, 4, 30:Nomentanae vites se frequenter implent,
Col. 3, 2, 14.—Hence also of women and animals, to make pregnant, impregnate:(Peleus Thetidem) ingenti implet Achille,
Ov. M. 11, 265; 4, 698; 5, 111; 9, 280; so of animals: sues implentur uno coitu, Plin. 8, 51, 77, § 205; 9, 23, 39, § 76; Col. 7, 6, 3. —To fill up, amount to a certain measure:II.mensuraque roboris ulnas Quinque ter implebat,
Ov. M. 8, 748:arboris crassitudo quatuor hominum ulnas complectentium implebat,
Plin. 16, 40, 76, § 202; cf. id. 18, 10, 20, § 92:luna quater junctis implerat cornibus orbem,
Ov. M. 2, 344; 7, 530.Trop.A.Ingen., to fill, make full.(α).Aliquid ( aliquem) aliqua re:(β).impune ut urbem nomine impleris meo,
Hor. Epod. 17, 59:urbem tumultu,
Liv. 24, 26, 12; cf.:voce deos,
Val. Fl. 2, 167:aliquem hortatibus,
id. 4, 81:aliquem spe,
Just. 29, 4 fin.:pectus falsis terroribus,
Hor. Ep. 2, 1, 212:scopulos lacrimosis vocibus,
Verg. A. 11, 274:multitudinem exspectatione vana,
Liv. 36, 29, 3; 41, 5, 2:milites praeda,
satisfy, id. 7, 16, 3; 25, 20, 6:omnia terrore,
id. 9, 24, 8:anxiis curis,
id. 1, 56, 4 et saep.:vacua causarum conviciis,
Quint. 12, 9, 8; 4, 2, 114; Tac. A. 1, 22:rem alioqui levem sententiarum pondere,
Quint. 9, 3, 74; cf. id. 5, 13, 56; Liv. 7, 2, 7:cum sese sociorum, cum regum sanguine implerint,
have filled, covered, Cic. Agr. 2, 18, 47:se caedibus,
Sil. 9, 528:te ager vitibus implet,
enriches, Juv. 9, 56.— Pass.:omnia delubra pacem deum exposcentium virorum turba inplebantur,
were thronged, Liv. 3, 5, 14.—Aliquid ( aliquem) alicujus rei:(γ).celeriter adulescentem suae temeritatis implet,
Liv. 1, 46, 8:omnia erroris mutui,
id. 4, 41, 7:aliquem spei animorumque,
id. 7, 7, 5:aliquem religionis,
id. 5, 28, 4:hostes fugae et formidinis,
id. 10, 14, 20 et saep.—With the simple acc.:(δ).acta magni Herculis implerant terras,
Ov. M. 9, 135; 9, 667; id. F. 1, 93:quod tectum magnus hospes impleveris,
hast filled with thy presence, thy greatness, Plin. Pan. 15, 4; id. Ep. 7, 24 fin.:non semper implet (Demosthenes) aures meas,
does not always satisfy, Cic. Or. 29, 104:odium novercae,
Ov. M. 9, 135: implere ceterorum rudes animos, i. q. to inflame, to poison, Tac. A. 1, 31; cf.:urbs deinde impletur (sc. contagione morbi),
Liv. 4, 30, 8:nondum implevere medullas maturae mala nequitiae,
Juv. 14, 215:vestigia alicujus,
to follow after, imitate, Plin. Ep. 8, 13, 1:ceras pusillas,
i. e. to cover with writing, Juv. 14, 30; cf.:ceras capaces,
id. 1, 63:tabulas,
id. 2, 58:vices,
Claud. VI. Cons. Hon. 432.—With the simple abl.: Minyae clamoribus implent (sc. Jasonem), fill, i. e. spur on, inflame by acclamation, Ov. M. 7, 120.—B.In partic.1.To fill up a portion of time or a number, to make out, complete, finish, end:2.puer, qui nondum impleverat annum,
Ov. M. 9, 338:octavum et nonagesimum annum,
Quint. 3, 1, 14; cf.:me quater undenos sciat implevisse Decembres,
Hor. Ep. 1, 20, 27:vitae cursum,
Plin. 7, 16, 16, § 75:finem vitae sponte an fato,
Tac. A. 2, 42 fin.:impleta ut essent sex milia,
Liv. 33, 14; cf.:cohortes conscripserat ac triginta legionum instar impleverat,
Vell. 2, 20, 4:si numerum, si tres implevero,
Juv. 9, 90.—With the accessory notion of activity, to fulfil, discharge, execute, satisfy, content:3.ne id profiteri videar, quod non possim implere,
Cic. Clu. 18, 51; cf.promissum,
Plin. Ep. 2, 12, 6:munia sua,
Tac. A. 3, 53:incohatas delationes,
Dig. 48, 1, 5:consilium,
Tac. H. 1, 16:vera bona,
id. Agr. 44:fata,
Liv. 1, 7, 11:utinam quam spem ille de me concepit, partes officii,
Plin. Ep. 5, 56, 3; 10, 52, 2 (D):impleverim!
id. ib. 1, 10, 3; Quint. 6, 1, 12:desideria naturae,
Curt. 6, 2, 3:exsequiarum officium,
Just. 23, 2, 8:religionis officium,
Sulp. Sev. Chron. 2, 35, 3:hominis officium, Lact. Op. Dei, 20, 9: officium (opp. suscipere),
id. 6, 6, 15:mandatum,
Gai. Inst. 3, 161:legem,
Vulg. Rom. 13, 8.—Rarely with a personal object:implere censorem,
i. e. to discharge the office of censor, Vell. 2, 95 fin. Ruhnk.—Rhet. t. t., to make emphatic, make prominent:infirma, nisi majore quodam oratoris spiritu implentur,
Quint. 5, 13, 56. -
4 impleo
im-pleo, plēvī, plētum, ēre (in u. *pleo), vollmachen, anfüllen, I) eig. u. übtr.: A) im allg., anfüllen, vollfüllen, vollgießen, a) eig.: fossas, Liv.: amphoram ad summum, Plaut.: m. Abl., mero pateram, Verg.: os aquā, W. in den M. nehmen, Sen.: gremium frustis, Cic.: uterum generoso semine, Ov.: impletae cibis vinoque venae, Liv.: m. Genet. (wie εμπίμπλημι), omnes angulos furum, Plaut.: ollam denariorum, Cic.: multos codices earum rerum, quibus etc., Cic.: mit de u. Abl., volumina de istis rebus, Cic. – b) übtr., anfüllen, erfüllen, m. Abl., alqm fustibus, vollhauen, Plaut.: urbem lamentis, Liv.: caput calido oleo, begießen, benetzen, Cels.: mit Genet., fusti fissorum caput, Plaut. – vites od. uvae se implent, werden voll, strotzen von Beeren, Col. – ducentis navibus omnem oram Italiae Siciliae Sardiniaeque, an der g. Küste von J. usw. Landungen vornehmen, Liv.: maria terrasque foedā fugā, bedecken, Liv.: urbs deinde impletur, wird heimgesucht von ansteckenden Krankheiten, Liv.: impl. aures alcis, jmdm. in den O. liegen, Liv. 45, 31, 6. Curt. 10, 1 (4), 28 (vgl. no. II, B, 5).
B) insbes.: 1) erfüllen, sättigen, zur Genüge zu essen geben, mit Speise und Trank anfüllen, implentur Bacchi carnisque, sie sättigen sich mit usw., Verg.: si quis interdiu se implevit, Cels. – 2) schwanger od. trächtig machen, a) v. Menschen, alqam, Ov.: uterum, schwanger werden, Iustin.: mit Abl. der Leibesfrucht, ingenti illam implet Achille, Ov. – b) v. Tieren, Colum. – c) uterus tamquam implens (sc. se), gleichs. schwanger, d.i. stark, dick, fleischig, Colum. – 3) zunehmen machen, corpora (vom zunehmenden Monde), Ggstz. corpora inanire, Plin. – dah. a) aufschwellen, alqm (v. der Wassersucht), Cels.: flatus vela implet, Plin. – b) voll-, fleischig-, fett machen, implet corpus modica exercitatio, Cels.: tenuis homo implere se debet, plenus extenuare, Cels. – 4) eine bestimmte Zahl vollzählig machen, ergänzen (wie ἀναπληροῦν), a) eig.: triginta legionum instar impleverat, Vell.: ut quidquid gregi deperierit, ex fetibus impleatur, Paul. sent.: implentur validae tirone cohortes, Lucan.: implere equestres facultates, was am Ritterzensus fehlt, zuschießen, Plin. ep. – b) übtr., eine Zahl, ein Maß, eine Größe vollkommen ausfüllen, -erreichen, impleta ut essent sex milia armatorum, Liv.: in quibus eques triginta milia implebat, Curt.: modius grani sexdecim libras implet, wiegt volle 16 Pf., Plin. – arboris crassitudo quattuor hominum ulnas complectentium implet, Plin. – v. Monde, luna quater iunctis implerat cornibus orbem, Ov.: cum orbem sidus implevit (Ggstz. sidus se curvare coepit in cornua), Curt.: cum aut inchoatur luna aut impletur, Tac.
II) bildl.: A) im allg.: erfüllen, totam Italiam nominis sui, Liv.: florem iuventutis spei animorumque, mit H. u. Mut erfüllen, -beseelen, Liv.: omnia potestatis suae, Liv.: omnia terrore, omnia tumultu ac terrore, Liv. – portentum anxiis pectus implevit curis, Liv.: alqm spe, Iustin.: populares laudibus Scipionis, unter seinen L. verbreiten, Liv. – Turnum nuntius implet, Verg. – ceterorum rudes animos, dem unerfahrenen Sinne der übrigen einreden, Tac.
B) insbes.: 1) mit etw. sättigen, befriedigen, stillen, sese regum sanguine, Cic.: se caedibus, Sil. – cum osculis, cum lacrimis dolorem meum implevero, Tac.: comitum visu fruitur miseranda suarum, impleri nequit, sich nicht satt genug sehen, Val. Flacc. – 2) eine Lebenszeit vollenden, vitae cursum, Plin.: finem vitae sponte an fato, des Lebens Ende finden, Tac. – dah. implevisse mit einer Jahreszahl = so u. so viel Jahre od. das so u. so vielte Jahr verlebt haben = so u. so alt sein, quater undenos decembres, Hor.: annum septimum et sexagesimum, Plin. ep.: nondum annos quattuordecim, Plin. ep. – 3) etw. in der Rede, durch die Darstellung hervorheben, als wichtig darstellen, oft b. Quint.; s. Spalding Quint. 5, 13, 56. – 4) jmds. Stelle ausfüllen, jmd. im Amte usw. vertreten, vicem alcis, Plin. ep.: locum principem, Tac.: censorem, Vell. 2, 95. – 5) erfüllen, Genüge tun, befriedigen, ausfüllen, aures alcis (jmds. Ohr = Geschmack), Cic. or. 104. Tac. hist. 1, 90 (vgl. oben no. I, A, b): oculos insolito spectaculo, seine Augen weiden an dem ungew. Sch., Plin. pan.: promissum, das Versprechen erfüllen, Plin. ep. (so auch non polliceri, quod non possim implere, Cic.): impletum est omne consilium (Absicht), Tac.: munia sua, Tac.: officium, Eccl.: officium publicum, Plin. ep.: so auch officii partes od. bl. partes, Plin. ep. u. Ov.: spem, Plin. ep.: leges alcis, Ov.: legem, Vulg.: fata, dem Willen des Fatums entsprechen, die Verheißungen des F. ins Werk setzen, Liv.: laetitiam illius diei, zur Genüge darstellen, Vell.: vera bona, quae in virtutibus posita sunt, in vollem Maße besitzen, Tac.: non advocati fidem, sed inimici amaritudinem implesse, nicht den unbefangenen Sachwalter, sondern den ganz erbitterten Feind gemacht haben, Plin. ep. – / Über die synk. Formen implesti, implestis, implerunt, implessem, implesse s. Georges Lexik. d. lat. Wortf. S. 340 u. 341.
-
5 impleo
im-pleo, plēvī, plētum, ēre (in u. *pleo), vollmachen, anfüllen, I) eig. u. übtr.: A) im allg., anfüllen, vollfüllen, vollgießen, a) eig.: fossas, Liv.: amphoram ad summum, Plaut.: m. Abl., mero pateram, Verg.: os aquā, W. in den M. nehmen, Sen.: gremium frustis, Cic.: uterum generoso semine, Ov.: impletae cibis vinoque venae, Liv.: m. Genet. (wie εμπίμπλημι), omnes angulos furum, Plaut.: ollam denariorum, Cic.: multos codices earum rerum, quibus etc., Cic.: mit de u. Abl., volumina de istis rebus, Cic. – b) übtr., anfüllen, erfüllen, m. Abl., alqm fustibus, vollhauen, Plaut.: urbem lamentis, Liv.: caput calido oleo, begießen, benetzen, Cels.: mit Genet., fusti fissorum caput, Plaut. – vites od. uvae se implent, werden voll, strotzen von Beeren, Col. – ducentis navibus omnem oram Italiae Siciliae Sardiniaeque, an der g. Küste von J. usw. Landungen vornehmen, Liv.: maria terrasque foedā fugā, bedecken, Liv.: urbs deinde impletur, wird heimgesucht von ansteckenden Krankheiten, Liv.: impl. aures alcis, jmdm. in den O. liegen, Liv. 45, 31, 6. Curt. 10, 1 (4), 28 (vgl. no. II, B, 5).B) insbes.: 1) erfüllen, sättigen, zur Genüge zu essen geben, mit Speise und Trank anfüllen, implentur Bacchi carnisque, sie sättigen sich mit usw., Verg.: si quis interdiu se implevit, Cels. – 2) schwanger od. trächtig machen, a) v. Menschen, alqam,————Ov.: uterum, schwanger werden, Iustin.: mit Abl. der Leibesfrucht, ingenti illam implet Achille, Ov. – b) v. Tieren, Colum. – c) uterus tamquam implens (sc. se), gleichs. schwanger, d.i. stark, dick, fleischig, Colum. – 3) zunehmen machen, corpora (vom zunehmenden Monde), Ggstz. corpora inanire, Plin. – dah. a) aufschwellen, alqm (v. der Wassersucht), Cels.: flatus vela implet, Plin. – b) voll-, fleischig-, fett machen, implet corpus modica exercitatio, Cels.: tenuis homo implere se debet, plenus extenuare, Cels. – 4) eine bestimmte Zahl vollzählig machen, ergänzen (wie ἀναπληροῦν), a) eig.: triginta legionum instar impleverat, Vell.: ut quidquid gregi deperierit, ex fetibus impleatur, Paul. sent.: implentur validae tirone cohortes, Lucan.: implere equestres facultates, was am Ritterzensus fehlt, zuschießen, Plin. ep. – b) übtr., eine Zahl, ein Maß, eine Größe vollkommen ausfüllen, -erreichen, impleta ut essent sex milia armatorum, Liv.: in quibus eques triginta milia implebat, Curt.: modius grani sexdecim libras implet, wiegt volle 16 Pf., Plin. – arboris crassitudo quattuor hominum ulnas complectentium implet, Plin. – v. Monde, luna quater iunctis implerat cornibus orbem, Ov.: cum orbem sidus implevit (Ggstz. sidus se curvare coepit in cornua), Curt.: cum aut inchoatur luna aut impletur, Tac.II) bildl.: A) im allg.: erfüllen, totam Italiam no-————minis sui, Liv.: florem iuventutis spei animorumque, mit H. u. Mut erfüllen, -beseelen, Liv.: omnia potestatis suae, Liv.: omnia terrore, omnia tumultu ac terrore, Liv. – portentum anxiis pectus implevit curis, Liv.: alqm spe, Iustin.: populares laudibus Scipionis, unter seinen L. verbreiten, Liv. – Turnum nuntius implet, Verg. – ceterorum rudes animos, dem unerfahrenen Sinne der übrigen einreden, Tac.B) insbes.: 1) mit etw. sättigen, befriedigen, stillen, sese regum sanguine, Cic.: se caedibus, Sil. – cum osculis, cum lacrimis dolorem meum implevero, Tac.: comitum visu fruitur miseranda suarum, impleri nequit, sich nicht satt genug sehen, Val. Flacc. – 2) eine Lebenszeit vollenden, vitae cursum, Plin.: finem vitae sponte an fato, des Lebens Ende finden, Tac. – dah. implevisse mit einer Jahreszahl = so u. so viel Jahre od. das so u. so vielte Jahr verlebt haben = so u. so alt sein, quater undenos decembres, Hor.: annum septimum et sexagesimum, Plin. ep.: nondum annos quattuordecim, Plin. ep. – 3) etw. in der Rede, durch die Darstellung hervorheben, als wichtig darstellen, oft b. Quint.; s. Spalding Quint. 5, 13, 56. – 4) jmds. Stelle ausfüllen, jmd. im Amte usw. vertreten, vicem alcis, Plin. ep.: locum principem, Tac.: censorem, Vell. 2, 95. – 5) erfüllen, Genüge tun, befriedigen, ausfüllen, aures alcis (jmds. Ohr = Geschmack), Cic. or. 104. Tac. hist. 1, 90 (vgl. oben————no. I, A, b): oculos insolito spectaculo, seine Augen weiden an dem ungew. Sch., Plin. pan.: promissum, das Versprechen erfüllen, Plin. ep. (so auch non polliceri, quod non possim implere, Cic.): impletum est omne consilium (Absicht), Tac.: munia sua, Tac.: officium, Eccl.: officium publicum, Plin. ep.: so auch officii partes od. bl. partes, Plin. ep. u. Ov.: spem, Plin. ep.: leges alcis, Ov.: legem, Vulg.: fata, dem Willen des Fatums entsprechen, die Verheißungen des F. ins Werk setzen, Liv.: laetitiam illius diei, zur Genüge darstellen, Vell.: vera bona, quae in virtutibus posita sunt, in vollem Maße besitzen, Tac.: non advocati fidem, sed inimici amaritudinem implesse, nicht den unbefangenen Sachwalter, sondern den ganz erbitterten Feind gemacht haben, Plin. ep. – ⇒ Über die synk. Formen implesti, implestis, implerunt, implessem, implesse s. Georges Lexik. d. lat. Wortf. S. 340 u. 341.
Перевод: с латинского на все языки
со всех языков на латинский- Со всех языков на:
- Латинский
- С латинского на:
- Все языки
- Английский
- Немецкий
- Русский